Somalili Korsanlar Sinemada

Bu sezon vizyona giren 2013 Hollywood yapımı Paul Greengrass’in yönettiği Captain Phillips ve 2012 Danimarka yapımı Tobias Lindholm’ün yönettiği Kapringen (Fidye) aynı konuyu işleyen iki farklı yapım. Son yılların mayınlı alanlarından biri olan açık deniz korsancılığını konu edinmişler. Somalili korsanlar tarafından kaçırılan gemilerde yaşananları anlatıyorlar. İkisi de gerçek hikâyelerden sinemaya uyarlanmış yapımlar. Ancak bakış açıları birbirinden oldukça farklı.

Başrollerinden Tom Hanks’in oynadığı senenin iddialı yapımı Captain Phillips bu yılın En İyi Film dalında Oscar adayı filmlerinden biri. En İyi Yardımcı Erkek Oscar’ında da Somalili korsan rolündeki Barkhad Abdi Oscar adayları arasında.

Rehin alınan bir kaptanın hikâyesini olabildiğince tek taraflı bir kamerayla izleyicilerini sunan Captain Phillips, Amerika’nın milliyetçilik rüzgârını arkasına almışa benziyor. Somalililerin insan olduklarından bile şüphe edilir filmde. Zira insani hiçbir davranışlarını göremeyiz. Onların hayatlarına eğilmeyen, insani özelliklerini yok sayan yapım Amerika’nın vatandaşlarını koruması, peşlerine bir savaş gemisi yollaması, kaptanın yaşadıklarını yansıtmaktan ibaret bir yapım olmuş. Neden-sonuç ilişkilerini görmezden gelen bu tavır; filmin çok yönlü, güçlü bir yapım olarak ortaya çıkmasını engelleyip tek yönlü sıradan bir gerilim filmi olmasına neden olmuş. “Tanrı Amerika’yı korusun” desturuna bir yenisini eklemenin heyecanını taşıyor sadece. Zeki, duyarlı Amerikalı kaptan ve mürettebatı ile ruhsuz, organizasyonsuz Somalili korsanların filmidir Captain Phillips.

Danimarka yapımı Fidye, 2012 Selanik Film Festivali’nde En İyi Film ve Fıprescı Ödülü’nü almıştı. Birçok festivalde gösterilen film, kargo gemisi MV Rozen’in Hint Okyanusu´nda limana doğru yol alırken Somalili korsanlar tarafından kaçırılmasından sonra yaşananları anlatıyor. Korsanlar mürettebatı rehin alıp fidye talep ederler. Nakliye şirketinin başkanıyla Somalili korsanlar arasında çetin bir pazarlık başlar.

Filmde 120 günden fazla süren görüşmelerde pazarlığın bütün gerginliğini hissetmek mümkündür. Pazarlıkta insan öğesi ve duygular Danimarka’nın soğuk iklimine kurban gitmiştir. Pazarlığın yegâne konusu rakamlar, ufak artışlar ve indirimlerdir. Uzak Avrupa insanının soğukluğu ve duygusuz görüntüsü ile doğu insanının sıcaklığı ve duygularından bağımsız hareket edememesi filmin temel çatışmasını oluşturuyor.
Filmde kimse iyi ya da kötü değildir. Kimi zaman Somalililerin dansları ve şarkılarına eşlik etmek isterken kimi zaman da Danimarkalı şirketin yöneticisinin kaygılarına ortak olunabiliyor. Yönetmen Captain Phillips filminin aksine ruhsuz prototipler yerine, kanlı-canlı insanlar yaratmayı başarmış. Filmdeki pazarlığın uzamasına sinirlenen yöneticiye şirketin arabulucusunun söylediği söz filme damgasını vuruyor: “Zaman batıdakiler için bir anlam ifade eder doğudakiler için zamanın bir anlamı yok”. Daha çok senaryolarıyla tanınan Tobias Lindholm’ün ikinci yönetmenlik denemesi olan film, yönetmenin kariyerinde başarılı bir yapım olarak yerini almışa benziyor. Çarpıcı görüntüler, gerçekçi sahneler, etkileyici oyunculuklar vaat eden Fidye izlenmeyi hak eden bir yapım.

Hollywood yapımı kulağımıza fazlaca çalınan Captain Phillips yerine kıyıda köşede kalmış Danimarka yapımı Fidye’yi ( Kapringen) seçmek bize daha zengin bir tablo sunabilir. Hollywood sinemasını tek taraflılığının dışına çıkmak için farklı ülke sinemalarını tanımalı onlara şans vermeliyiz. Böylece yeniden inşa edilen, ön yargılarla oluşmuş karakterler yerine; insani özellikler barındıran yapımlarla karşılaşmamız mümkün hale gelebilir.